مذهبی،خبری،علمی،آموزشی و ...
مذهبی،خبری،علمی،آموزشی و ...مذهبی،خبری،علمی،آموزشی و ...
مذهبی،خبری،علمی،آموزشی و ...رعد و برق نشانه اى از قدرت و عظمت خداست
از شماره 1 تا 10 سال 42 مجله(1381) به تعدادى از آیه هایى که با تعبیر
((و من آیاته)) آغاز شده بود اشاره شد و اینک آیه اى دیگر از نشانه هاى
قدرت و عظمت خدا:
یکى از نشانه هاى عظمت خدا و اسرار آفرینش, پدیده هاى طبیعى و خواص آنهاست
که خداوند متعال با اشاره به خلقت و فواید آنها, نور ایمان را به قلبهاى
مومنان پاشیده و رابطه آنان را با خود نزدیک تر مى کند.
از جمله پدیده هاى آفاقى و شگفت انگیز که انسان در اثر تکرار و آشنایى
روزمره, آن را ساده و عادى فرض مى کند و آن را منسوب به طبیعت مى داند, رعد
و برق است, که همه افراد بشر با آن آشنائى دارد و در طول عمر خود کرارا
مشاهده کرده و مى کند, مخصوصا در فصل بهار که رعد و برق و باران زیاد است.
پروردگار عالم همان رعد و برق را از نشانه هاى عظمت و قدرت لا یزال خود یاد
کرده و مى فرماید:
((و من آیاته یریکم البرق خوفا و طمعا و ینزل من السمإ مإ فیحیى به الارض بعد موتها ان فى ذلک لایات لقوم یعقلون))(1).
((از نشانه هاى او(خدا) این است که برق را به شما نشان مى دهد که هم مایه
ترس است و هم مایه امید (ترس از صاعقه, و امید به نزول باران) و از آسمان
آبى فرو مى فرستد که زمین را بعد از مردن, به وسیله آن زنده مى کند و در
این; نشانه هائى براى کسانى که عقل خود را به کار مى گیرند, مى باشد)).
در باره رعد و برق ممکن است دیدگاه هاى مختلفى وجود داشته باشد. شاید
بعضیها شوخى طبیعت و یا خشم خدایان و یا رعد; اسم ملک و برق تازیانه ملک(2)
بدانند چنانکه ژرژ گاموف مى نویسد:
((آدمى از زمانهاى بسیار گذشته با پدیده هاى برقى آشنا بوده است. نیاکان ما
ازبرق ابرهاى رعدخیز وحشت داشتند و جهش برق را به خشم خدایان نسبت مى
دادند))(3).
برقى که از قطعات ابر به وجود مىآید, از یک طرف با درخشندگى خاص خود و صداى
مهیب رعد که از آن برمى خیزد, گاهى انسان را به وحشت مى اندازد. ترس و
وحشتى که از آن ناشى مى شود, اگر طورى باشد که بیشتر مردم بترسند, نماز
آیات واجب مى شود(4). و ترس و اضطراب از خطرات دیگر آن که ممکن است باعث
آتش سوزى شود. کسانى که هنگام رعد و برق در بیابان و راه و... هستند ممکن
است صاعقه به آنها برخورد کند و به هلاکت برساند. در آن حال انسان باید به
زیر درختى, کنار دیوارى, یا پناهگاهى برود و یا حتى در یک گودالى دراز بکشد
چرا که رعد و برق نتیجه برخورد الکتریسیته مثبت و منفى با یکدیگر است که
قسمت مثبت آن همان الکتریسیته اى است که در اثر برخورد هواى گرم با هواى
سرد به وجود مىآید و قسمت منفى آن ممکن است انسان یا درخت یا زمین باشد و
یا هر چیزى که با آن برخورد کند. البته اگر برخورد الکتریسیته مثبت و منفى
بین دو ابر باشد, رعد گفته مى شود و شدیدتر از برق معمولى است که با برخورد
دو قطب مثبت و منفى دو سیم اتفاق مى افتد, و اگر با زمین برخورد کند,
صاعقه گفته مى شود که خیلى شدیدتر از رعد است.
در معنى رعد و برق تعبیرهاى گوناگونى گفته شده است که همگى تقریبا به یک معناست:
به آتشى که از رعد و برق تولید مى شود و در اثر آن چیزى آتش مى گیرد, صاعقه
گفته مى شود(5) و همچنین به معنى هر عذاب مهلکى آمده است(6).
برق یعنى درخشش و الکتریسیته اى که در اثر نزدیک شدن الکتریسیته مثبت و
منفى به وجود مىآید و نورى که در اثر اصطکاک یا انفجار ابرها در آسمان مى
درخشد. و در فارسى به آن ((آذرخش)) و ((آدرخش)) گفته شده است و برگرفته از
آذرى است از ((تندر و آواز)) یعنى آواز آسمان در وقت باران(7).
((رعد)) یعنى صدا کردن ابرها براى بارش باران که معمولا با رگبار همراه است.
تولید برق در هوا به وسیله ابرها معمولا با صدایى شدید همراه است که آن را
رعد نامند این صدا بر اثر تخلیه الکتریکى و همچنین به سبب انعکاس در اشیإ
مجاور ایجاد و نیز به علت حرارت جرقه برق که هواى مجاور راگرم مى کند فشارش
زیاد مى گردد ناگهان صدایى مانند صداى ترکیدن لاستیک اتومبیل به گوش مى
رسد. و بانگ ابرى است که با صداى غرش خود برق را همراهى مى کند(8).
((رعد)) تخلیه بار الکتریکى است که به وسیله برخورد دو ابر یا ابر و زمین
به یکدیگر و تصادم هواى گرم و سرد به وجود مىآید و صداى مهیبى به گوش مى
رسد(9).
هیئت دانان مى گویند: بخارى که از زمین برمى خیزد, در بین تراکم ابر به
حرکت در مىآید و مى خواهد بیرون برود در نتیجه با ابر برخورد مى کند و از
آن صداى رعد تولید مى شود لذا براى اثبات نظریات خود بهار را مثال مى زنند
چون در فصل بهار در اثر بارندگى زیاد, بخار زیاد است.
تعابیرى که در قرآن مجید در مورد عذاب و وسیله نابودى قوم ثمود به کار
رفته, عبارتند از ((رجفه(جنبانیدن), طاغیه(سرکش و ترسناک), صیحه(نعره و
بانک) و صاعقه(سوزاننده و ویران کننده))) به ترتیب در سوره هاى 78 اعراف, 5
حاقه, 67 هود و 17 فصلت و 44 ذاریات, همه این تعبیرها در صاعقه جمع است
چرا که وقتى صاعقه مىآید, هم زمین مى لرزد و هم ویران مى کند و هم صداى
مهیبى دارد و هر چیزى را که در مسیرش قرار گیرد, آتش مى زند و خاکستر مى
کند.
اگر مردم از رعد و برق وحشت دارند, در اثر تجربه اى است که بشر از اول
خلقت با چشم خود دیده است که اقوام متمرد با همان ابزار به ظاهر ساده ریشه
کن شده اند زیرا که تاریخ پیشنیان گواه این مطلب است.
مجازات اقوام پیشین متخلف از فرمان خدا و پیامبران الهى هر یک به وسیله یکى
از عناصر چهارگانه معروف مایه حیات مجازات شده اند که آنها در واقع چهار
رکن مهم زندگى بشر را تشکیل مى دهند و اگر فقط یکى از آنها از زندگى انسان
حذف شود, ادامه حیات ممکن نیست.
خداوند مرگ و نابودى این اقوام را در چیزى قرار داده که در حالت عادى عامل
اصلى حیات آنان بوده است و این قدرت لایزال الهى است که از یک یا دو جسم
لطیف نیرویى قهار به وجود مىآورد که جز او کسى را یاراى چنین نیرویى نیست.
اقوام یاد شده عبارتند از: قوم لوط, فرعون, عاد, ثمود, نوح که قوم لوط با
زلزله و آوار و سنگهاى آسمانى(خاک), قوم فرعون و نوح با آب دریا, قوم عاد
با تند باد, و قوم ثمود با صاعقه و آتش(10) و هلاک شدند.
خلاصه رعد و برق و صاعقه که به ظاهر یک پدیده عادى یا به نظر بعضیها
شاید شوخى طبیعت به حساب مىآید, خداى بزرگ آن را از ابر لطیفى به وجود
آورده است که هم مایه عذاب و مجازات متخلفین از فرمان خدا قرار مى گیرد هم
مایه رحمت و برکت است که حامل باران هستى بخش است. تا اینجا مقدارى از ترس و
وحشت و خطرات رعد و برق را متذکر شدیم. اینک اشاره اى هم به فواید بى شمار
آن بنمائیم:
فواید فراوانى که این برق کشنده و ویران کننده دارد, قابل شمارش نیست زیرا
آبیارى: برقها معمولا حرارتهاى فوق العاده زیاد, گاه در حدود 15 هزار درجه
سانتیگراد حرارت تولید مى کنند و این حرارت کافى است که مقدار زیادى از
هواى اطراف را بسوزاند و در نتیجه فشار هوا فورا کم مى شود و در فشار کم,
ابرها مى بارند و به همین دلیل غالبا متعاقب جهش برق رگبارهائى شروع مى شود
و دانه هاى درشت باران فرو مى ریزند و زمین را آبیارى مى کنند.
2. سمپاشى: وقتى برق با آن حرارتش آشکار مى شود قطرات باران با مقدارى
اکسیژن اضافى ترکیب مى شوند و آب سنگین یعنى آب اکسیژنه (O2 H2) ایجاد مى
کنند و مى دانیم آب اکسیژنه یکى از آثارش کشتن میکربها است لذا گفته اند هر
سالى که رعد و برق کم باشد, آفات گیاهى بیشتر است.
3. کودرسانى: قطرات باران که بر اثر برق و حرارت شدید و ترکیب حالت اسید
کربنى پیدا مى کند که به هنگام پاشیده شدن بر زمین و ترکیب با آنها یک کود
موثر گیاهى مى سازد(11).
رعد و برق نشانه تصادم و اصطکاک ابرهاى باران زا است و از آنجایى که غالبا
همراه آن رگبارهائى به وجود مىآید, تشنه کامان را آب زلال مى بخشد و درختان
و زراعت را سیراب مى کند و کشاورزان را به امید کار وا مى دارد و زمین بعد
از مردنش به وسیله همان بارانى که پس از غرش ابرها مى بارد, سیراب مى شود.
چنانکه خداوند متعال در ادامه آیه مى فرماید: ((و یحیى الارض بعد
موتها..)). ((خداوند زمین را پس از آن که مى میرد, با آن باران جانبخش زنده
مى کند)). چنانکه ما در فصل بهار شاهد این شکوفائى هستیم.
در عظمت رعد و برق همین بس که خداوند متعال سوره اى در قرآن به نام این
پدیده مهم(رعد) نامگذارى کرده است چرا که در آن سوره به پدیده هاى عجیب و
شگفت انگیزى که قدرت خدا در آنها متجلى مى شود, اشاره شده. مى دانیم آب که
مایه حیات و زندگى است, خداوند آن را از ابر به وجود مىآورد و عذاب و رحمت
را در آن عنصر لطیف جمع مى کند, و کسى از عهده این کار نمى تواند بیاید مگر
قدرت لایزال الهى که خود خالق هستى است و جهان هستى در دست قدرت اوست.
غیر از خدا چه کسى مى تواند از یک ابر لطیف چنان برق قوى و آب زلال و سیراب
کننده و هستى بخش پدید آورد که به وسیله آن زمین را زنده و سرسبز و همه جا
را گلستان نماید که هرکدام از آنها زبان حالى است از عظمت و قدرت بى پایان
الهى. اگر یک کتاب, یک تابلوى نقاشى و ساختمان, با زبان حال خود از علم و
دانش و ذوق نویسنده و نقاش و معمار حکایت مى کند, رعد و برق هم که جزئى از
جهان هستى است, همگى از عظمت خلاق عالم سخن مى گویند و از نظم و علم بى
پایان خدا خبر مى دهند و مى رسانند که این پدیده خطرناک و در عین حال
امیدبخش هم, براساس نظم خاصى عمل مى کند نه از روى تصادف کور!